بسم الله الرحمن الرحیم

تفسیر صفحه ۴۶۷ قرآن کریم

دانشگاه فردوسی مشهد

 

آیه ۱ تا ۷ سوره غافر صفحه ۴۶۷

سوره غافر یکی از ۷ سوره‌ای است که با «حم» شروع می‌شود که به حوامیم معروف هستند، نام سوره غافر از آیه‌ ۳ گرفته شده که سوره مؤمن هم می‌گویند زیرا داستان مؤمن آل فرعون (حزقیل یا حزبیل) در آن مطرح می‌شود.

۴ صفت خداوند در آیه ۳ مطرح می‌شود ۱- «غَافِرِ الذَّنْبِ…» کسی که گناهان را می‌پوشاند ۲- «…وَقَابِلِ التَّوْبِ…» توبه‌ها را می‌پذیرد ۳- «…شَدِيدِ الْعِقَابِ…» سخت‏ كيفر است ۴- «…ذِي الطَّوْلِ…» صاحب رحمت است؛ بعضی‌ها گفتند طَّوْل به معنای رحمت است و بعضی‌ها هم به معنی نعمت گرفتند یعنی خداوند صاحب نعمت است؛

شَدِيدِ الْعِقَابِ بین دو رحمت خدا قرار گرفته، نکته: خداوند از روی رحمت بعضی‌ها را کیفر می‌کند، کُشتنِ افرادِ جانی برای انسان‌های خوب رحمت است مثلا اعدام کردنِ صدام از روی رحمت بود چون اگر زنده می‌ماند میلیون‌ها نفر دیگر را می‌کُشت یا سلمان رُشدی باید اعدام شود تا کسی جرأت نکند به مقدسات توهین و روحیه‌ی انسان‌های مؤمن را جریحه‌دار کند به همین خاطر عذاب خدا برای مؤمنین رحمت است اما برای گروه ظالم خداوند سخت کیفر است؛ خداوند صفتِ جامعِ خودش را مطرح می‌فرمایند «…لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ…» که یکی از ذکرهای بسیار عالی است، «لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ» بهتر از «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» و «لَا إِلَهَ إِلَّا أنت» است.

چون  : ۱- خداوند به کنایه خطاب شود بهتر از این است که اسم ظاهر بیاید ۲- هُوَ بر أنتَ مقدم است ۳- هُوَ ضمیر مخاطب نیست غایب است؛ «لَا إِلَهَ إِلَّا أنت» هم بهتر از «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» است برای همین حضرت یونس گفت «…لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ» در روایت است که اگر یونس این ذکر را نمی‌گفت تا روز قیامت در شکم ماهی باقی می‌ماند. خوف و رَجایِ مؤمن به اندازه است یعنی همان قدر از خدا می‌ترسد همان اندازه هم به خدا امید دارد حضرت لقمان به فرزندش فرمود فرزندم طوری از خدا بترس که اگر بهترین بنده هم بودی باز هم تو را به جهنم ببرد و چنان به رحمت خدا امید داشته باش که اگر بدترین بنده هم بودی باز هم تو را به بهشت ببرد؛

یادِ قیامت انسان را در خوف و رَجا حفظ می‌کند. در آیه ۷ خداوند می‌فرمایند «الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ…» كسانى كه عرش را حمل می‌كنند و آنان كه اطراف آن هستند خدا را تسبیح مى‏گويند و براى مؤمنین استغفار می‌كنند پروردگارا رحمت و علم تو همه چيز را فراگرفته است؛ در قرآن چندین بار بحث عرش مطرح می‌شود «…ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ…» خدا بر تخت فرمانروایی مسلط شد؛

بین مفسرین اختلاف وجود دارد اما از روایات برداشت می‌شود که خداوند در این عالم یک مرکز فرماندهی قرار داده است که آن ۸ نفر هستند «… ثَمَانِيَةٌ» و بسیاری از کارها به آنها تنفیذ می‌شود خداوند می‌فرمایند «…يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ…» یعنی نگهبانان آن منطقه‌ای که فرماندهی از آنجاست و فرشته‌های خاصی فرامین خدا را انجام می‌دهند اما اینکه بگوییم خدا آنجاست بالافاصله خداوند می‌فرمایند «…وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ…» علم و رحمت خداوند بی انتهاست؛ علم، رحمت، قدرت و همه چیز خدا برای همه عالم است.