بسم الله الرحمن الرحیم

تفسیر صفحه 553 قرآن کریم

دانشگاه فردوسی مشهد

 

آیات ۱ تا ۸ سوره جمعه صفحه ۵۵۳

یکی از سُوَرِ مَدَنی و جزء مُسبحات است. خداوند در آیه ۲ می‌فرمایند «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ» اوست که در میان مردم بیسواد پیامبری از خودشان برانگیخت تا آيات را بخواند و آنها را پاكيزه كند و كتاب و حكمت بياموزد؛

نکات ۱- نظر هیچ کدام از مُفسرین این نیست که پیامبر بیسواد بود و سواد خواندن و نوشتن نداشتند، دو نظریه وجود دارد: الف) پیامبر سابقه خواندن و نوشتن نداشتند نه اینکه سواد خواندن و نوشتن نداشته باشند ب) در روایتی از امام جواد علیه السلام در بصائر الدرجات، شخصی سوال می‌کند آیات اُمی بودن پیامبر به چه معناست؟ امام می‌فرمایند: مردم چه نظری دارند؟ می‌گوید نظرشان این است که پیامبر سواد خواندن و نوشتن نداشتند ایشان می‌فرمایند: به خدا قسم دروغ می‌گویند پیامبر به ۷۲ زبان هم می‌توانست حرف بزند هم بخواند و هم بنویسد چون پیامبر علم لدُنی داشت بعد امام جواد علیه السلام آیه ۲ این سوره را خواندند و فرمودند: به خاطر اینکه پیامبر در مکه متولد شده بودند و آنجا را أُمَّ الْقُرَى می‌گفتند برای همین به پیامبر و اطراف آنجا أُمِّيِّين یا أُمِّي می‌گفتند ۲- وظیفه پیامبر مکرم اسلام «…يُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ…» الف) تزکیه ب) تعلیم یعنی پرورش و آموزش. «وَآخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» و این رسول بر گروه دیگری هم پیامبر خواهد بود که هنوز به شما ملحق نشدند؛ [این آیه شبیه آیه ۵۴ سوره مائده است «…فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ…» گروهی خواهند آمد که خدا را دوست دارند و خدا هم آنها را دوست دارد با یکدیگر مهربان و در مقابل دشمن محکم می‌ایستند از ملامت هیچ ملامت کننده‌ای هم نمی‌ترسند] آیه که به اینجا رسید مسلمان‌ها سوال کردند آنها کدام قوم هستند؟ پیامبر دست روی شانه سلمان گذاشتند فرمودند: سلمان فارسی و هموطنانش.