اولین عنایتی که در موردش صحبت کردیم این بود که خداوند خاک زمین کربلا را خاک خاصی قرار داد که در هیچ جای دنیا چنین خاکی نیست.
در ادامه عرض می کنیم که چرا زمین کربلا اینقد ارزشمند است؟
ارتباط تربت کربلا با بدن نازنین امام حسین (ع) چیست؟
خداي عزوجل انسان را از خاك آفريده است، در در آيه ۵۵ سوره طه خداوند مي فرمايد: «مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فيها نُعيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْري» ما شما را از زمين آفريديم و بدان بازتان مىگردانيم و بار ديگر از آن بيرونتان مىكشيم.
رواياتي بسيار شيرين در كتب تفسيري و حديثي ما آمده است كه براي فهم بهتر رابطه خاك كربلا و بدن امام حسين به آن نياز داريم.
به عنوان مثال در كتاب شريف كافي از امام باقر و يا امام صادق عليهماالسلام نقل ميكند: «مَنْ خُلِقَ مِنْ تُرْبةٍ دُفِنَ فيها». هر انساني از خاكي آفريده شده كه در نهايت همان جا به خاك سپرده خواهد شد [كافي: ج ۳ ص ۲۰۲] .
۱٫ از امام صادق عليهالسلام نقل شده است که فرمودند:
«إِنَّ النُّطْفَةَ إِذَا وَقَعَتْ فِي الرَّحِمِ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَلَكاً فَأَخَذَ مِنَ التُّرْبَةِ الَّتِي يُدْفَنُ فِيهَا فَمَاثَهَا فِي النُّطْفَةِ فَلَا يَزَالُ قَلْبُهُ يَحِنُّ إِلَيْهَا حَتَّى يُدْفَنَ فِيهَا»
«هنگامي كه نطفه در رحم واقع شود خداوند عزوجل فرشتهاي را ميفرستد تا قدري از خاك محل دفن او آورده و با نطفهاش بياميزد. پس از آن هميشه آن شخص ميل قلبي به آن مكان دارد، تا اينكه در آنجا دفن گردد» [كافي: ج ۳ ص ۲۰۲] .
۲٫ در روايتي از حضرت رسول اكرم صلي اللَّه عليه و آله آمده است
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ اشْتَكَتِ الْأَرْضُ إِلَى رَبِّهَا لِمَا أَخَذَ مِنْهَا فَوَعَدَ أَنْ يَرُدَّ فِيهَا مَا أَخَذَ مِنْهَا فَمَا مِنْ أَحَدٍ إِلَّا يُدْفَنُ فِي التُّرْبَةِ الَّتِي خُلِقَ مِنْهَا« هنگامي كه خداوند متعال آدم را آفريد زمين نزد خداوند شكوه و گلايه كرد كه از خاك او برداشته (و كم) شد! خداي عزوجل وعده كرد كه آنچه از زمين گرفته شده به او برگردانده شود. پس هر كه بميرد حتماً در خاكي كه از او آفريده شده دفن خواهد شد» [روضة الواعظين: ص ۴۹۰] .
۳٫ مرحوم شيخ صدوق، نقل ميكند: از امام محمد باقر عليهالسلام سؤال شد چرا انسان جايي به دنيا آمده و در جاي ديگر از دنيا ميرود؟ حضرت فرمودند: «زيرا خداوند تبارك و تعالي مردم را از خاك روي زمين آفريده است. از اينرو هر كس به تربت خودش بازگشت ميكند» [علل الشرائع: ص ۳۰۸]
از اين روايات و امثال اينها مشخص مي شود كه بدن مبارك امام حسين عليهالسلام نيز از خاك سرزمين مقدس كربلا آفريده شده است، گرچه خلقت نور آن حضرت سالها قبل از خلق بدن مبارك ايشان بوده است.
«مَنْ باعَ طينَ قَبْرِ الحُسَين عليهالسلام، فإنَّه يَبيعُ لَحْمَ الحُسين عليهالسلام وَ يَشْتَريه» [كامل الزيارات: ص ۲۸۶]. هركس كه خاك قبر امام حسين عليهالسلام را بفروشد در حقيقت گوشت بدن آن حضرت را خريد و فروش كرده است.
بلكه بعضي بر اين باورند كه تربت مقدس كربلا، در خميرمايهي بدنهاي همه معصومان عليهمالسلام بوده است و به فرمايش امام باقر يا امام صادق عليهماالسلام استناد كردهاند كه فرمودهاند «خداي تبارك و تعالي حضرت آدم عليهالسلام را از خاك آفريد، لذا خوردن خاك را بر فرزندان او حرام كرد». راوي پرسيد: نظر شما دربارهي خوردن خاك قبر امام حسين عليهالسلام چيست؟ حضرت در جواب فرمود: «يَحْرُمُ عَلي الناسِ أَكْلُ لُحُومِهم وَ يحِلُّ لَهُمْ أكْلُ لُحُومِنا» بر مردم حرام است از گوشت بدن خودشان استفاده كنند، ولي خوردن گوشت ما رواست. آري اگر قدر كمي به اندازهي يك نخود باشد، اشكال ندارد [كامل الزيارات: ص ۲۸۶] .
علامه اميني، در ذيل اين حديث شريف ميفرمايد: «در اين حديث شريف اشارهاي است به اينكه طينت بدن همهي ائمهي اطهار عليهمالسلام از تربت كربلاست، چون در ابتدا فرمودند: حضرت آدم عليهالسلام از گل خلق شده و در آخر ميفرمايد: اين خاك لحوم ماست، چندان بعيد هم نيست كه خاك شريفترين محل روي زمين، طينت و خميرمايه براي شريفترين موجودات باشد». [عليقه كامل الزيارات: ص ۲۸۶].
۵٫ روایتی از امام هادی علیه السلام آمده است که مضمون این روایت بدین صورت است که می فرمایند: تربت ما یکی بود ولی در ایام طوفان نوح پراکنده و متفرق شد لذا قبور ما از یکدیگر جدا شد ولی اصل آن تربت یکی است.
۶٫ در زيارت جامعهي كبيره كه آن نيز از امام هادي عليهالسلام روايت شده ميخوانيم: «وَ أنَّ أرواحَكُم و نُورَكم وطينَتَكم واحِدَة» [بحار: ج ۱۰۱ ص ۲۶۶] . يعني گواهي ميدهم كه ارواح مقدس شما و نور شما و طينت شما، در اصل يكي بوده است، پاك و پاكيزه.
۷٫ مرحوم كليني در كتاب الحجه كافي بابي در آفرينش بدن و روح و قلوب ائمهي اطهار عليهمالسلام آورده اند. در روايت اوّل از امام صادق عليهالسلام نقل ميكند كه:«خداي عزوجل ما را از عليّين آفريد» [كافي: ج ۱ ص ۳۸۹]. از آنجا كه امام باقر عليه السلام در روایتی مي فرمايند كه عليين در آسمان هفتم (بهشت) است [بحار ج ۵۸ ص ۵۱٫]، مناسبت تمام دارد با روايتهايي كه كربلا را يكي از باغهاي بهشت يا بهترين منزل در بهشت معرفي ميكند [بحار ج ۵۸ ص ۴۲]. (داستاني كه جلسه گذشته درمورد دانشمند اروپايي و مرحوم فيض كاشاني گفتيم، ناظر به اين روايات بود).
۸٫ همچنين مرحوم كليني نقل كردهاند كه: امير المؤمنين عليه السلام فرمود: «براى خدا نهريست نزد عرش و نزد آن نهر نوريست كه خدايش فروزان ساخته و در دو جانب نهر دو روح آفريده شده: روح القدس و روح وابسته به امر خدا؛ و براى خدا ده طينت (سرشت، گل) است: پنج تاى آنها از بهشت است و پنج ديگر از زمين. آنگاه بهشتى و زمينى را تفسير نمود. سپس فرمود: هر پيغمبر و فرشتهاى را كه خدا پس از پيغمبر سرشته است، يكى از اين دو روح را در او دميده، و پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله را از يكى از آن دو قسم طينت سرشته است بجز ما خاندان. راوى گويد بموسى بن جعفر عليه السلام عرض كردم: سرشتن چيست؟ فرمود: آفريدنست. همانا خداى عز و جل ما خاندان را، از آن ده طينت آفريد و از هر دو روح در ما دميد، و چه طينت پاكيزهئى!!» و ديگرى از ابو الصامت روايت كرده كه امام عليه السلام (در تفسير بهشتى و زمينى) فرمود: «طينت بهشتى، بهشت عدن و بهشت مأوى و بهشت نعيم و فردوس و خلد است. و طينت زمينى: مكه و مدينه و كوفه و بيت المقدس و حائر امام حسين عليه السلام است». [كافي: ج ۱ ص ۳۸۹]. در اين روايت تصريح شده كه بخشي از طينت همهي معصومان عليهمالسلام، خاك كربلا بوده است.
ارزش و جایگاه تربت كربلا در عوالم بالا به اندازهاي معروف و مشهور است كه حوریان بهشتي طالب آن هستند.
در روايتي از امام صادق علیه السلام وارد شده است كه: :cherry_blossom: «أَنَّ الْحُورَ الْعِينَ إِذَا أَبْصَرْنَ بِوَاحِدٍ مِنَ الْأَمْلَاكِ يَهْبِطُ إِلَى الْأَرْضِ لِأَمْرٍ مَا يَسْتَهْدِينَ مِنَ السُّبَحِ وَ التُّرَبِ مِنْ طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْن» هرگاه ملائکه به زمین نازل می شوند حورالعین از آن ها خواهش می کنند تا تسبیح و تربت قبر حسین را برای آن ها هدیه ببرند [مكارم الأخلاق: ص ۲۸۱].
احترام حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله به تربت در نگاه اهل سنت
علامهي اميني، در كتاب «سيرتنا و سنّتنا»، روايتهاي بسياري از اهل سنّت آوردهاند كه حضرت رسول اكرم صلي اللَّه عليه و آله مجالس متعددي براي گريه و عزاداري امام حسين عليهالسلام تشكيل دادهاند. در بخشي از اين روايتها آمده است كه حضرت قدري از تربت كربلا را نشان حاضران داده است. بنا بر بعضي روايتها ایشان ميفرمودند: «اين تربت قبر اوست كه جبرئيل (يا فرشته ديگر) براي من آورده است». حضرت آن تربت را ميبوييد و خصوصاً به اُمّسلمه ميفرمود: «هرگاه ديدي اين تربت رنگ خون به خود گرفته، بدان كه حسينم را شهيد كردهاند» [سيرتنا و سنّتنا، ص ۳۸ تا ص ۱۲۱].
مسعودي ميگويد: امام حسين عليهالسلام نيز پيش از سفر كربلا، محل دفن خود و اصحاب گرامياش را به اُمّسلمه نشان داده و قدري از تربت آن را به او عطا فرمود. او آن تربت را با تربتي كه پيامبر صلي اللَّه عليه و آله به او داده بودند مخلوط كرد [اثبات الوصية: ص ۱۶۶ -۱۶۵] .
بنابر بسياري از روايتهاي شيعه و سني، پس از قضيهي عاشورا اُمّسلمه در عالم رؤيا خدمت پيامبر صلي اللَّه عليه و آله رسيده و از شهادت امام حسين عليهالسلام مطلع گرديد. هنگامي كه بيدار شد سراغ آن تربت رفت و ديد تبديل به خون شده است [عوالم: ج ۱۷ ص ۵۰۸ -۵۰۶].
این مباحث مقدماتی است تا به این موضوع که این خاک برای ما چه ویژگی هایی دارد برسیم